Poradnik zdrowego ekologa, czyli jak prać maseczkę

Maseczka w obecnym czasie stała się nie tylko sprawą medyczną, ale i dotyczącą stanu środowiska naturalnego na świecie.

Oczywiście nie wiadomo na razie, jaka dokładnie korelacja istnieje np. między ilością plastiku w środowisku a ilością pozostawionych w nim maseczek. Wiadomym jest jednak, że maseczki wykonane w całości lub częściowo ze sztucznych tkanin, takich jak np. polipropylen, mogą emitować do środowiska szkodliwe mikro oraz nanocząsteczki oraz trujące substancje, takie jak bisfenol A. Te z kolei mogą przedostać się do środowisk wodnych, takich jak oceany przez co wpływ na żyjące w nim organizmy, może być katastrofalny.[1]

Opis ten oczywiście jest tylko uproszczeniem całego łańcucha problemów, jaki powoduje nieodpowiednio zutylizowana maseczka w środowisku. Z rozwiązaniem problemu starają się przyjść naukowcy, tacy jak m.in. Elvis Genbo Xu (Uniwersytet Południowej Danii) i Zhiyong Jason Ren (Uniwersytet Princeton) którzy w swoim artykule Preventing mask becoming the next plastic problem, mówią m.in. o takich rozwiązaniach jak np. określenie jasnych zasad, co do zbierania oraz utylizowania masek czy inwestowanie w rozwój materiałów, które nie zagrażałby środowisku.[2]

Co jednak MY ze swojego codziennego poziomu możemy zrobić? Jak dbać o maseczki, aby zapewniały nam bezpieczeństwo a jednocześnie nie musiały od razu lądować w koszu?

O to kilka odpowiedzi na pytania, które mogą się przydać przy okazji rozważania tej kwestii.

MASKI JEDNORAZOWE - CZY TYLKO?

Według nazwy teoretycznie maski jednorazowe powinny być (a jakże) jednorazowe. Kwestia jednak jest nieco bardziej skomplikowana, bowiem według organizacji Adios Corona, maski jednorazowe jak najbardziej można poddać procesowi sterylizacji, który spowoduje, że liczba cząsteczek wirusa na powierzchni maseczki zmniejszy się, choć nie można stuprocentowo stwierdzić, że te całkowicie znikną. Wszystko bowiem zależy od np. stanu samej maseczki czy poziomu ekspozycji na COVID w środowisku danej osoby.[3]

MASECZKI FRR

W przypadku maseczek typu face-piece respirator (czyli np. maseczki N95 czy FFP 2) czy ogólnie maseczek, kluczem do rozwiązania problemu jest przede wszystkim poddanie materiału działaniom wysokich temperatur. W przypadku podanych powyżej maseczek, jak i maseczek chirurgicznych, ważne jest utrzymanie maseczki m.in. w temperaturze 70 stopni Celsjusza przez godzinę, co spowoduje dezaktywację większej części wirusów. Z kolei sama maseczka po takiej ,,operacji’’, będzie mogła zostać użyta nawet do dwudziestu razy w zależności od jej stanu.[4]

Ciekawym rozwiązaniem jest również pozostawienie maseczki FFR na okres 3 minut w mikrofalówce o mocy 1100 W. Dodatkowo, powinna ona zostać przyczepiona do miseczki z wodą, nie dotykając jednak powierzchni tejże wody. Ten zabieg ma spowodować, że maseczka może zostać użyta ponownie trzy razy, przy czym przy tej metodzie ważne jest, aby maseczka:

• Nie zawierała części metalowych

• Nie była wcześniej uszkodzona[5]

Ponadto ważne jest to, aby jej właściciel nie jest tzw. person at risk, czyli np. osobą starszą.[6]

MASECZKI CHIRURGICZNE

W ich przypadku, najprostszą metodą jest włożenie takiej zużytej i co ważne- nieuszkodzonej maseczki do papierowej torby i odstawienie jej na okres tygodnia. Dzięki temu cząsteczki wirusa pozostające na powierzchni maski, w znacznej mierze powinny zostać zdezaktywowane, choć – co ważne – nie wszystkie cząsteczki mogą zniknąć. Dużo zależy bowiem od tego, jak duże było stężenie koronawirusa w zetknięciu z daną osobą. Sytuacja ta dotyczy przede wszystkim osób, które miały styczność z zakażonym, tu mając na uwadze przede wszystkim osoby pracujące w zawodach medycznych.[7]

Poza tym nie ma gwarancji, że metoda ta jest w pełni skuteczna. Maseczki chirurgiczne bowiem zostały tak zaprojektowane, żeby mogły chronić osoby pracujące w medycynie, ale tylko jednorazowo. Stąd metody te nie są idealne, choć mogą ograniczyć ilość wyrzucanych masek.

Tym bardziej, że metoda koperty może być stosowana wiele razy (tak samo, jak i sama koperta) a maseczka, według Adios Corona, może zostać użyta nawet do 30 razy pod warunkiem, że będzie ona nieuszkodzona i przede wszystkim sucha. Warto jednak przy tym nadmienić, że maseczka:

• powinna być suszona ostrożnie na świeżym powietrzu lub w porowatej kopercie, aby przepływ powietrza był swobodny a maseczka nie została uszkodzona

• nie powinna być prana w wodzie, ponieważ pranie w zbyt niskiej lub w zbyt wysokiej temperaturze, może znacznie pozbawić maseczkę możliwości filtracji (nie całkowicie, ale jednak)[8]

Co jednak najważniejsze: jeśli dana osoba, posiadająca maseczkę np. bierze leki immunosupresyjne, jest podatna na choroby, ewentualnie ma dużą styczność z COVID-em a co za tym idzie – duże podejrzenia co do stanu maski lub ma inne wątpliwości, powinna jak najszybciej wyrzucić maskę.[9] Ta bowiem ma przede wszystkim służyć zdrowiu i choć środowisko jest ważne, zdrowie ludzkie jest najważniejsze, zwłaszcza w obecnej sytuacji.

MASECZKI MATERIAŁOWE

W przypadku maseczek materiałowych, sprawa na szczęście wydaje się znacznie mniej skomplikowana niż w przypadku masek chirurgicznych czy ogólnie- jednorazowych.

Maseczki materiałowe można:

• prać (najlepiej w 60 stopniach Celsjusza) z innymi ubraniami i w podobnych detergentach, pamiętając jednak o materiale, z jakiego maseczka została wykonana

• prać ręcznie z gorącą wodą i mydłem

• suszyć na świeżym powietrzu lub w suszarce bębnowej[10]

Wszystko to można robić przynajmniej dopóki nie okaże się, że nasza maseczka ma dziury, jest mokra lub ma inne uszkodzenia. Wtedy maseczka powinna zostać wyrzucona i zastąpiona nową, ponieważ trudno coś powiedzieć, odnośnie do jej dalszej ochrony.[11]

Przede wszystkim bierzmy jednak pod uwagę, że maseczka powinna nas chronić. Wszystkie te metody są orientacyjne, pozwalają pomóc ograniczyć ilość wyrzucanych maseczek, ale nie są to metody idealne i małe cząsteczki wirusa, w zależności od stanu maski, nadal mogą się utrzymać na jego powierzchni. Dlatego tak ważne jest m.in. częste mycie rąk (także po zdjęciu maseczki) i utrzymywanie jej w jak największej czystości.

A poza tym - trzymajcie ją zdrowo.

---

Przypisy [1] Elvis Genbo Xu, Zhiyong Jason Ren, Preventing masks from becoming the next plastic problem, [w:] ,,Frontiers of Environmental Science & Engineering’’, vol. 15, 125 (2021). [2] Ibidem. [3] Can a mask be reused, artykuł na stronie Adios Corona, https://en.adioscorona.org/questions-reponses/2020-05-03-peut-on-r%C3%A9-utiliser-un-masque-ou-le-partager-avec-d%E2%80%99autres.html

(dostęp: 23-05-2021). [4] Ibidem. [5] Ibidem. [6] Ibidem. [7] COVID: Can a surgical mask be used more than once?, artykuł na stronie Adios Corona, https://en.adioscorona.org/questions-reponses/2020-10-01-pollution-masque-chirurgical-plusieurs-fois-porter-utiliser-mer-ocean.html

(dostęp: 23-05-2021). [8] Ibidem. [9] Ibidem. [10] How to Store and Wash Masks, artykuł na stronie CDC, https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/how-to-wash-cloth-face-coverings.html (dostęp: 24-05-2021) [11] Ibidem.